12 tháng 4, 2013
Những chuyến ngao du. (KỲ 10 –“Thăm Mỹ sơn – Dấu tích của nền văn hóa Chămpa!” Tiếp)
Chúng tôi mua vé xong nhưng phải
gởi xe ngoài cổng này để đi bộ vào khu di tích Mỹ Sơn. Nơi tôi bắt gặp đầu tiên
là suối Khe Thẻ có chiếc cầu bê tông bắt ngang qua thật là… “duyên dáng” và có con
đường dẫn được lát đá khá “khang trang”. Với công trình “làm đẹp” này tôi còn nhớ
cách đây không lâu trên phương tiện thông tin truyền thông đại chúng đã nổ ra
cuộc tranh cãi dữ dội giữa các nhà khoa học, nhà quản lý, bảo tồn di tích với
những người chịu trách nhiệm khai thác du lịch. Chuyện tranh cãi “cũ như trái
đất” này, cuối cùng đâu cũng vào đấy nên mới có chiếc cầu và đường lát đá hiện
nay đến khoảng vài trăm mét. Chúng tôi đi bộ tiếp nữa là một đoạn đường đất có
cây lá rừng hai bên dài đến gần cả 1km, một đoạn đường in dấu chân bao thế hệ
người Chăm lẫn người Việt hành hương về chiêm bái thánh địa . Sao không có xe đưa
đón du khách như một số khu du lịch đã làm? Hoặc còn cách nào khác nữa không
hay là làm bãi gởi xe nằm sát khu di tích ?
Cầu Khẻ Thẻ thật là "duyên dáng"
Tôi tự hỏi buâng quơ, chứ thật ra
tôi cũng lý giả được phần nào chuyện giá tăng, cũng như dịch vụ tệ hại như thế
này. Thứ nhất, hiện nay giá vé ở đây cũng như tất cả mọi sản phẩm của xã hội tạo ra hay đã
có sẵn cũng phải tăng mới kịp …thời đại, như nước dâng cao, cũng phải tìm
cách “dâng cao hơn hoặc bằng” mới có thể sống chung với lũ. Tất tần tật cái gì trong xã hội bây giờ đều
tăng, chỉ có thực tế người thu nhập thấp với một "tốc độ" tăng thật chậm là một con số rất đông
Giá cao, dịch vụ tồi là chuyện
nhỏ. Thực ra trong xã hội hiện nay có quá nhiều chuyện động trời khiến người ta
chưa kịp quan tâm đến là một sự kiện nào đó xảy ra, rồi chưa dừng lại có sự kiện khác
đáng quan tâm hơn đến, nhiều lần đâm ra người ta không còn quan tâm điều gì nữa. Ai cũng biết giá
Xăng tăng vụt lên 1430 một lít, vài ba ngày hạ xuống 500 thì cái chuyện giá
tăng “đột xuất” ở khu Di sản này có đáng gì để nói. Vả lại mấy năm trở lại gần
đây tôi đã quen với thời cuộc, quen với cuộc sống, quen với giá tăng, và quen cả với “căn
bệnh mất ký ức”, tức là không có để bất cứ chuyện gì ăn sâu vào trí nhớ của tôi! Đi du lịch là cứ đi, hơn nữa đến với Mỹ Sơn đòi hỏi mình phải thật “tịnh
tâm” mới có thể tham quan và chiêm nghiệm được tháp cổ ngày xưa.
.jpg)
Tôi và một vài người du khách
nước ngoài lững thững bước đi vào quần thể của tháp. Khi gặp nhà biểu diễn nghệ
thuật cổ truyền, nghe nói hằng ngày được tổ chức tại đây, nhưng mọi biểu diễn
đã ..xong, tôi cũng chẳng có chút buồn phiền, bởi nghệ thuật này không xem ở
đây là có thể xem ở một dịp khác đâu đó.
Chậm rãi chúng tôi bước thêm sâu
vào khu tháp. Bỗng dưng tôi không thể tin vào mắt của mình được, một “quần thể”
nhà bảo vệ, dịch vụ buôn bán hàng lưu niệm được xây cất bằng bê tông cốt thép
hiện đại. Đã từ lâu tôi đã yêu Mỹ Sơn, yêu sự gồ ghề và thô ráp của gạch đất,
yêu cái cứng cỏi chịu đựng nắng sương mưa gió, cùng với sự tàn phá của chiến tranh và cả sự thay đổi
của đất trời qua hàng bao thế kỷ. Tần ngần đứng nhìn tôi kịp nhận ra, những bụi
cây cỏ mọc xanh nơi đây, những bông hoa dại tinh khiết và thơm ngát trong quần
thể gạch đất, bây giờ đã bị che chắn và kẹp chặt bởi một vành đai bê tông
cốt thép. Tôi tự hỏi vì sao con người không cứ để những bông hoa thanh tao như
thế sống giữa thành đền cổ kính “xấu xí” kia mới thấy giá trị, mới là “phải
phải” với điều xưa cũ?
Thoạt nhìn bờ kè che chắn
bằng gạch vữa xi măng kia tôi có cảm tưởng mình đã bị xốn mắt trước “chướng
ngại vật” và muốn chấm dứt cuộc tham quan.
Tôi đứng lại nhìn, thì một anh bạn
du khách ở Sài Gòn hỏi tôi : “Sao người ta xây dựng quá phản cảm giữa
không gian xưa như thế này dzậy anh? Sao người ta không dùng chất liệu và
phương pháp phù hợp với cảnh quan để trùng tu di tích?. Bảo tồn là phải bảo vệ
nguyên trạng của di tích, rồi đến cảnh quan cũng phải cố gắng giữ nguyên trạng
.Tôi đi thăm nhiều khu di tích nhưng cũng chưa thấy ở đâu trùng tu “kiểu
này”!!”. Tôi im lặng và lắc mặt chắc anh bạn cùng đi cũng đã hiểu được
ý tôi.
Tôi bước tiếp, còn khoảng 100 mét
là đến tháp. Lại một đoạn suối với bờ kè bê tông ngoằn ngoèo như một con quái
vật bò ngang trước mặt các đền tháp cổ kính. Dòng suối cổ được khoác một chiếc
áo “thời trang” hiện đại làm tôi cảm thấy xốn xang…
Dòng suối cổ ở thì hiện tại- Mỹ Sơn
Nói về những địa danh, di tích
được công nhận Di sản văn hóa thế giới ở Việt Nam hiện nay chỉ có 10 nơi được
công nhận như: Quần thể di tích Cố đô Huế, Vịnh Hạ Long, Phố cổ Hội
An, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, Hoàng thành Thăng Long-Hà Nội v.v.v,
nhưng nếu tất cả đều tự tiện xây dựng cơi nới như thế này thì còn gì gọi là di
sản văn hóa?. Rồi không biết Ủy ban UNESCO có lấy lại “Bằng công nhận” không - Tôi nghĩ dại!?. Còn
chuyện đi tham quan hay đó đây, tôi chưa đi nhiều như mọi người khác, chỉ là di
chuyển nhiều thôi chứ thực ra cũng đi lòng vòng, loanh quanh, luẩn quẩn ở đất
nước Việt Nam
thân yêu. Còn ra nước ngoài? Tôi cũng chỉ biết và đến đền Angkor Wat ở Siem
Reap – Camphuchia và một vài nơi Bangkok
– Thái Lan. Như ở Camphuchia mặc dù thời gian chiến tranh và sự đập phá tàn
khốc của Khome Đỏ kéo dài một thời gian dài ở thế kỷ trước đã biến Angkor
Wat thành phế tích . Nhưng hiện nay những hiện vật điêu khắc, kiến trúc có
trùng tu vẫn còn mang phong cách tuyệt đỉnh của nghệ thuật và kiến trúc Khmer. Còn
di tích Mỹ Sơn đây là một giai đoạn lịch sử mỹ thuật dân tộc Chăm, đó là những
kiệt tác đánh dấu một thời huy hoàng của văn hoá kiến trúc Chămpa cũng như của
Đông Nam Á, nhưng vì sao con người lại không phải với một nơi có niên đại
khoảng thế kỷ thứ 4 từ khi vua Bhadresvara xây dựng ngôi đền để dâng cúng vua
thần Siva- Bhadravarman vậy? Nhân đây tôi cũng xin nói thêm vị thần được tôn thờ ở Mỹ Sơn cũng chính là
Bhadravarman, một vị vua đã sáng lập dòng vua đầu tiên của vùng Amaravati vào
cuối thế kỷ 4
.jpg)
Tôi đã từng đi thăm các tháp ở
nhiều nơi, nhìn chung tháp Chàm đều được xây dựng trên một mặt bằng tứ giác,
chia làm 3 phần: Ðế tháp biểu hiện thế giới trần gian, vững chắc. Thân tháp
tượng hình của thế giới thần linh, kỳ bí mê hoặc. Phần trên cùng là hình người
dâng hoa trái theo nghi lễ hoặc hình cây lá, chim muông, voi, sư tử... động vật
gần gũi với tôn giáo và cuộc sống con người.
Và cũng phải nói rằng mỗi thời kỳ
lịch sử, mỗi nơi như Phan Rang, Bình Định hay tháp chàm ở xã Bình Định – Thăng Bình quê
tôi đều có kiến trúc mang phong cách riêng. Và mỗi đền tháp thờ những vị thần,
những triều vua khác nhau nhưng đường nét kiến trúc tháp nào cũng đầy dấu ấn.
Bước vào từng tháp, tôi không
hiểu sao từ thế kỷ thứ 7 vua Sambhuvarman đã xây dựng ngôi đền bằng những vật
liệu bền vững và tồn tại cho đến ngày nay. Và sau đó các triều vua đã có tu
sửa các đền tháp cũ và xây dựng đền tháp mới vẫn hơn ngày nay chúng ta phục
dựng bằng sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật?. Tôi đã nhìn thật kỹ, những dấu vết
trùng tu sau này chỉ có thời gian trên dưới 10 năm nhưng đã “rêu phong cổ
kính”? Còn “nguyên tác” của ngày xưa không ẩm thấp và rong rêu!?
Biểu tượng Linga
Một du khách nghịch đùa với biểu tượng Linga
Ngoài những chứng tích nổi tiếng đã được nhiều người nhắc đến, trong lớp bụi của thời gian và hiện vật. Khi thấy những bộ Linga tôi cảm thấy một điều thú vị mà dường như giới nghiên cứu ít khi nói đến ở quần thể di sản thế giới Mỹ Sơn, đó là hiện vật của người Chăm xưa trong tục thờ cúng của mình.
Tôi đã có một buổi thật là thú
vị. Chính những vật liệu gạch nung và đá sa thạch của nhiều thế kỷ người Chăm
dựng lên trong một quần thể kiến trúc đền tháp độc đáo, liên hoàn đã làm tôi
cuốn hút và “bệnh quên ký ức” mới tái phát đã xua tan. Bức màn lịch sử đã được
vén dần lên khi tôi nhìn những bia ký, những hiện vật tìm thấy được thuộc về
lịch sử của ngày xưa như đền chính thờ Linga-Yoni (Dương vật- Âm vật) biểu tượng của năng lực sáng
tạo
Ngoài những chứng tích nổi tiếng đã được nhiều người nhắc đến, trong lớp bụi của thời gian và hiện vật. Khi thấy những bộ Linga tôi cảm thấy một điều thú vị mà dường như giới nghiên cứu ít khi nói đến ở quần thể di sản thế giới Mỹ Sơn, đó là hiện vật của người Chăm xưa trong tục thờ cúng của mình.
Lang thang một vòng quanh tôi
thấy nhiều Linga “dũng cảm” đứng với tư thế “hiên ngang” trong khu tháp cổ. Tôi
biết nó đã đứng yên vậy như thế trong hàng thế kỷ nay và có
trong những trang sách, trang lịch sử Mỹ Sơn. Thật vui tôi thấy nhiều du khách
đã dừng lại để ngắm nhìn hay đứng cạnh Linga để chụp ảnh. Ở trong lòng khu di
sản cổ, tôi nghĩ biểu tượng Linga chắc chắn sẽ mang nhiều tưởng tượng và suy
nghĩ của nhiều người vì sao một vật thể như vậy có thể “tôn vương” trong khu thờ
kính.
Nói gì thì nói chứ thế giới thờ
cúng linga và yoni ở Mỹ Sơn ngoài mặt giá trị nghệ thuật, di sản còn phản ánh
cả một thế giới văn hoá tín ngưỡng hết sức đặc sắc của người Chăm xưa. Đó là
thế giới của thần linh, của sự mong ước sinh sôi nảy nở, hoà hợp âm dương, của
năng lực sáng tạo và cũng là thế giới biểu tượng cho sự chính thống, quyền uy
và vĩnh cửu của một vương triều đã tạo dựng nên nó. Tôi biết Linga và thần Siva
còn chính là hiện thân của đấng bảo hộ cho các triều vua Champa, và rất nhiều
lí do khác nữa mà tôi chưa có cơ may được hiểu thấu ngọn ngành….
Đi ở nơi đâu trong tháp, nhiều
bước tượng được xây dựng và đặt nhiều nơi khi thì con trâu, con bò, con dê
nhưng rất thân quen với những câu chuyện cổ tích như bắt đầu bằng cụm từ quen
thuộc “ngày xửa, ngày xưa...”.
Lang thang trong khu di tích chỉ
vài giờ ngắn ngủi, tôi đã thấy một đoàn sinh viên của Đại học An Giang ra đây
thăm thú. Đi cùng với họ là một hướng dẫn viên. Tôi thấy họ chăm chú lắng nghe người hướng dẫn viên giải thích, rồi yên lặng quan sát và ghi chép, có bạn trầm ngâm ngắm
nghía hồi lâu một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc Chămpa. Tôi nghĩ họ từ miền Tây
xa xôi ra đây chắc hẳn hiếm có ai trong họ đi qua một thời học phổ thông có thể kể tên một
câu chuyện văn hóa Chămpa mà mình yêu thích như ở Mỹ Sơn.
Một chuyến du lịch tại Mỹ Sơn tôi có thể viết được nhiều và nhiều hơn nữa vì niềm vui của riêng tôi,
cũng như chính đó cũng là niềm vui của mọi người viết log, viết là một nhu cầu
của bản thân. Và hôm nay tôi viết là để trao đổi cho mọi người cùng đọc những gì tai nghe mắt thấy ở Mỹ Sơn hôm nay, và cùng nhau biết về thế giới Mỹ Sơn, khi có người chưa biết hoặc chưa có dịp đến đó để tìm hiểu….
Thân!
Andi Nguyễn Ánh Nhật
Đăng ký:
Đăng Nhận xét
(
Atom
)
BÀI ĐƯỢC NHIỀU ĐỘC GIẢ ĐỌC
-
Đến Tây Bắc, bên con sông Nậm Nhé, ta có thể nhận ra bản Thái qua những đặc điểm như cọn nước, cối nước, những điệu múa xoè liên tu bất tận...
-
SUỐI MƠ - Đẹp như một giấc mơ Nhớ hôm đầu năm 2014, tôi cùng với Thu Do Rita, Tuyết Lê và Tuấn “ngố” hành hương về Chùa Bà Chúa Xứ,... -
Chí Phèo là nhân vật chính trong tác phẩm nổi tiếng cùng tên của nhà văn Nam Cao. Trong tác phẩm này nhiều nhà nghiên cứu, phê bìn... -
MỌI LÚC MỌI NƠI! ĂN MẶC HỞ HANG QUÁ EM VUI HỌC TOÁN ... -
Thành phố Tam Kỳ là “anh em” của thành phố Đà Nẵng, là “con” của đất Quảng Nam yêu thương và đã “ra riêng” sau khi tách tỉnh Quảng Nam –... -
“Những cây cầu ở Quận Madison” của tác giả Robert James Waller là cuốn tiểu thuyết bán chạy nhất năm 1992. Đó là câu chuyện về mộ... -
Những người đọc truyện của Nguyễn Nhật Ánh đều không xa lạ hình ảnh Chợ Đo Đo - Một hình tượng văn học trở đi rồi trở lại trong cá... -
Đã từ lâu tôi vẫn thường đi đó đây và thích “phiêu lưu với cuộc đời” bằng chiếc Honda cà tàng của mình. Như thế người ta gọi là phượt... -
.jpg)
Những ngày cuối năm 2013, đi khảo sát một dự án sẽ làm trong năm 2014 1. TẠI ĐỒN CẢNH SÁT Một cô gái mặt tái mét, nước ... -
Tôi đã đi lên miền biên viễn. Bức tranh bờ cõi, mỗi thời mỗi khác... Ôi quá đìu hiu...
Đọc bài này của Ánh Nhật đã cho mình hiểu thêm về nghệ thuật điêu khắc và kiến trúc Chàm. Thực sự nếu có đi tìm hiểu về dân tộc Chàm cũng rất khó vì có rất ít tài liệu.
Trả lờiXóaMình thật sự khâm phục nghệ thuật điêu khắc Chàm, lấy ví dụ bức vũ nữ múa, với một bố cục uyển chuyển,kết hợp với động tác tay, chân thật sự rất sống động, với bộ ngực mà khối nhô ra hơi nhú thoạt nhìn như ngực đàn ông nhưng nó đã diễn tả một sức sống mãnh liệt, bức này duy nhất là bản original đặt tại bảo tàng mỹ thuật quốc gia ở Hà nội, nó được tình cờ tìm thấy của một gia đình mà họ không hề hiểu giá trị của nó,(đem kê ở góc sân).Còn hầu hết bị dân Pháp mang về nước sau khi rút khỏi VN.
Mình cũng rất lấy làm buồn và tiếc cho những công trình nghệ thuật cổ đang bị tàn phá, hoặc nếu có được chăm sóc thì rất ngu xuẩn hoặc vụ lợi(bày ra để lấy kinh phí...)
Chúc bạn hạnh phúc, nhiều niềm vui.
Cảm ơn anh đã cho Andi biết thêm thông tin về nghệ thuật của người Chăm. Anh nói rất đúng; "Mình cũng rất lấy làm buồn và tiếc cho những công trình nghệ thuật cổ đang bị tàn phá, hoặc nếu có được chăm sóc thì rất ngu xuẩn hoặc vụ lợi(bày ra để lấy kinh phí...)". Và hình như ở Mỹ Sơn này cũng vậy. Thân!
XóaKhéo chọn chỗ đứng chụp hình quá ha. hi hi
Trả lờiXóaChúc chuyến đi vui vẻ nhé!
Nhiều người chụp ảnh nơi này đó chị!
XóaCái gì của ông bà mình ngày xưa cũng good hết nhỉ? hihi..
XóaEm muốn ôm cả đất...
Em muốn ôm cả trời...
Mà sao...mà sao...anh ơi, không ôm hết nổi...một cái linga...chĩa lên trời!
Mà sao anh không đưa cái ảnh chụp cái Yoni hả anh?!
Kakaka! Đây là một lời còm ..vô cùng thú vị, lời đầu tiên xin tôi cảm ơn bạn! Lời còm của bạn rất dí dỏm và còn có cả nhạc nữa ta!?. Bạn có một cái nhìn rất đúng với thực tiển, là đàn ông bây giờ có lẽ “không bằng” ngày xưa nhưng lại nhậu nhẹt nhiều quá nên cũng ko được good cho lắm nhỉ? Kakaka!
Xóa“Em muốn ôm cả đất...
Em muốn ôm cả trời...
Mà sao...mà sao...anh ơi, không ôm hết nổi...một cái linga...chĩa lên trời!”…..
VÌ SAO…..và VÌ SAO vậy em ? Cái Linga “Very good” quá hả?Kakaka!
Ghé thăm Andi , mình cũng hay đi ..chơi nhiều, nhưng ít quan tâm đến vấn đề này .Nay nghe tường thuật thầy hấp dẫn quá .... Cám ơn em đã chi tiết để anh hiểu hiểu nhiều về Champa.
Trả lờiXóaChúc em cuối tuần vui vẻ ,hạnh phúc nhé .
Chà lâu lắm rồi mới gặp lại anh Trai! Anh vẫn khỏe luôn chứ? E cũng thường đến nhà thăm anh và có để lại lời nhắn không biết anh có biết không. Từ ngày anh em mình vui chơi và nhậu đến nay cũng hơn 2 tháng rồi nhỉ? Em rất mong một ngày nào đó ngồi trò chuyện cùng anh. Thân!
XóaAnh làm nghề gì mà anh có nhiều thời gian đi du ngoạn vậy anh? THích nhỉ?
Trả lờiXóaÀ mình thích du lịch, và chỉ có đơn giản vậy mà mình đã đi được thật nhiều nơi, có khi tận hang cùng ngõ hẻm của một địa phương nào đó. Chúc bạn cuối tuần vui!
XóaA đi đã chưa, còn đi nữa thì mình chờ nữa. Nay về nghiên cứu văn hóa chawmpa. Nhiều công trình và nghệ thuật độc đáo anh nhỉ. Đây với đó mà Duy cũng chưa đi bao giờ. đi ngang qua tỉnh này thì có hi...hi...Thôi thì bác đi rồi kể lại cho Em nghe và xem cũng được. Cảm ơn A đã thông báo và chia sẻ. Chúc anh có những chuyến đi nữa nhé. Tận Hưởng thụ cuộc sống này chứ mai dìa âm phủ hết đi hi..hi.
Trả lờiXóaMỹ sơn – Dấu tích của nền văn hóa Chămpa ...dưới con mắt anh thật tuyệt vời ...ngày xưa học CĐSp Đà Nẵng lâu lâu tụi e cũng zìa đây ! thật kỳ vĩ anh à ! Chúc sức khỏe anh đồng hương nghen !
Trả lờiXóaDù sao tôi đã yêu Mỹ Sơn như phải lòng với một cô gái mà không thể cưỡng được và cứ mỗi lần đi đến đây tôi như đã đến một miền đất lạ, ở cuối chân trời có cỏ cây rừng rậm, có cổ kính thiên linh. Tôi mặc kệ, lòng dửng dưng không một chút cảm tình chi với những điều đã thấy để bước tiếp vào chiêm ngưỡng đền thờ chính thờ bộ Linga và những nơi thờ thần Siva - Ðấng bảo hộ của các dòng vua Chămpa==> một kiểu so sánh rất chi là dễ thương anh à !
XóaHồi xưa em học CĐSP khó mấy và khoa gì vậy? Chà bây giờ mới tiết lộ rằng hồi xưa đi chơi bỏ học phải ko?
XóaEm học khóa 13 sử ..anh à ! má e nghèo.... hổng có tiền cho học đại học ngoại ngữ như anh ! kekeke .....chủ nhật ko tiền zìa quê đạp xe cùng lũ bạn lên đó đỡ tủi thân a đồng hương à !huhu
XóaPhong canh noi day dep qua anh a!..Trang mong 1 lan den day de tham quan....chuc anh Anh Nhat toi chu nhat am ap anh nhe...
Trả lờiXóaUhm! nơi này cũng đáng đi đến một lần cho biết đó em! Cảm ơn lời chúc của em!
Xóalần đầu giáo qua thăm bạn, được đọc bài du ký thật hay và bổ ích! chúc bạn vui khỏe, di nhiều, viết nhiều cho bà con mở rộng tầm nhìn, nhất là với những người ko đi được như giáo đây!
Trả lờiXóaCảm ơn bạn, mình sẽ cố gắng viết nhiều những nôi mình đi qua! Thân
XóaKo được đi du lịch nhưng ghé nhà được anh hướng dẫn cụ thể từng nơi thật cặn kẽ. Cảm ơn anh , nhờ anh mà mọi người cũng được biết về phong tục tập quán cũng như phong cảnh ,các di tích nhiều nơi mà ko phải ai cũng có dịp đến thăm.
Trả lờiXóaCảm ơn đồng hương Biên Hòa thật nhiều! Thân!
XóaAnh đựoc đi du lịch nhiều nơi sưóng nhỉ?
Trả lờiXóaChúc Mai Thúy Lê có một tuần vui vẻ và hạnh phúc với những gì đang có!
XóaDù sao tôi đã yêu Mỹ Sơn như phải lòng với một cô gái mà không thể cưỡng được và cứ mỗi lần đi đến đây tôi như đã đến một miền đất lạ, "
Trả lờiXóaNgưỡng mộ
Cảm ơn lời khen của anh thật nhiều!
XóaVề ngay ,về để chiêm ngưỡng " cô gái quyến rũ" của Andi chứ
Trả lờiXóaSinh nhật gì mà lâu vậy!?. Uhm! Về theo anh đi Mỹ....Sơn! Heeee
Xóa